دانشگاه پيام نور به عنوان بزرگترين شبکه آموزش عالي دولتي کشور و ابر دانشگاه جهان اسلام و چهارمين دانشگاه دنيا که نظام آموزشي آن مبني بر آموزش باز (open university) مي باشد ، بر اساس تصميمات جلسات 94 مورخ 27/8/65 و 97 مورخ 25/9/65 شوراي عالي انقلاب فرهنگي عملاً با پذيرش اولين گروه دانشجو در مهر ماه 1367 زير نظر وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري شروع به فعاليت نموده است .
این دانشگاه پس از تأسیس، با پذیرش اولین گروه دانشجویی خود در 5 رشته تحصیلی و در 28 مرکز باقیمانده از ابوریحان بیرونی و دانشگاه آزاد ایران از مهرماه سال تحصیلی 68-1367 فعالیت آموزشی خود را آغاز کرد. توسعه ی دانشگاه و تأسیس شعب جدید از محل کمکهای مردمی و محلی و امکانات مهیاشده از سوی هیأت مؤسس، انجام میشود. در این دوره اکثر دانشجوهای جذب شده کارمندان دولت و افراد شاغل بودند. کلاسهای دانشگاه فقط روزهای پنج*شنبه و جمعه تشکیل می*شد.
اکنون دانشگاه در سراسر کشور حدود 500 مرکز و واحد و يک مرکز بين المللي با شعبات روبه گسترش در داخل و خارج از کشور دارد . حرکت اين دانشگاه در جهت پاسخگويي به تقاضاي فزاينده و منبعث شونده از آهنگ رشد جمعيت است و با هدف از بين بردن تفکر سنتي در سطح جامعه و دوري از شيوه هاي استاد محوري در آموزش عالي و دسترسي آن براي همگان، ضمن جلوگيري از به هدر رفتن توان بالقوه افراد، آنها را در مسيري سازنده هدايت مي نمايد .
شروع رشد کیفی دانشگاه
در این دوره که جدیدا آغاز شده*است رشد کمی دانشگاه عملاً متوقف شده*بود و مسئولین دانشگاه همه توان خود را برای رشد کیفی دانشگاه بکار گرفته*بودند ولی به یکباره در سال تحصیلی ۱۳۸۹-۱۳۹۰ تعداد بسیار زیادی رشته به رشته*های دانشگاه پیام نور اضافه شد به طوریکه هم اکنون این دانشگاه اکثر رشته*های مهندسی را دارا می*باشد. البته اکنون که بزرگترین دانشگاه دولتی ایران شعار خود را (آموزش عالی برای همه) عملی کرده*است تصمیم دارند این دانشگاه را از نظر کیفی نیز به بهترین حد ممکن برساند.

از جمله اقدامات این دوره می*توان به: شروع جذب هیئت علمی لازم. تجهیز مراکز به بهترین وسایل آموزشی. حذف مراکزی که هیئت موسس آن نتوانسته*اند به تعهدات خود عمل کنند و ادغام آنها با مراکز با کیفیت تر. حذف دانشجویان ضعیف با قانون اخراج مشروطیها. گسترش شبکه کتاب درسی دانشگاه با وجود اینکه اکنون نیز بزرگترین شبکه کتاب دانشگاهی ایران می*باشد. به نظر می*رسد با رشد بسیار خوبی که دانشگاه در این مدت کوتاه داشته*است در آینده نه چندان دور به عنوان یکی از بهترین دانشگاه*های ایران و خاورمیانه تبدیل شود.

از سال ۱۳۹۰ و بعد از گسترش رشته*های بسیار متنوع در این دانشگاه، دانشگاه پیام نور بزرگترین دانشگاه جهان از نظر تنوع رشته و تعداد دانشجو به حساب می*آید. در حال حاضر مرکز بین*الملل دانشگاه پیام نور در سه مقطع تحصیلی کارشناسی در ۱۸ رشته گرایش، کارشناسی ارشد در ۳۲ رشته گرایش و دکتری تخصصی در ۸ رشته در ۵۸ کشور جهان(۷۶ شهر) دانشجوی ایرانی و غیرایرانی دارد.

رتبه دانشگاه در ایران
بر اساس رتبه بندی جدید گروه SQ دانشگاه پیام نور بیست و دومین دانشگاه برتر ایران است. بر اساس رتبه بندی دانشگاه پیام نور نوزدهمین دانشگاه برتر ایران و دویست و سی و دومین دانشگاه برتر آسیاست. و همچنین بر اساس رتبه بندی سایت ۴ICU وبسایت دانشگاه پیام نور نهمین وبسایت برتر در بین دانشگاه*های ایران است. همچنین دانشگاه پیام نور بزرگترین شبکه آموزش عالی دولتی ایران و در بین دانشگاه*های باز دانشگاه پیام نور در آسیا دوم و در جهان ششم می*باشد.

نحوه تشکیل کلاسهای دانشگاه

در دانشگاه پیام نور کلاسها به ۳ شیوه غیر حضوری، نیمه حضوری و حضوری تشکیل می*شوند.
غیر حضوری
تا چند سال پیش اکثر کلاسهای دانشگاه پیام نور به صورت غیرحضوری بود ولی جدیدا با توسعه دانشگاه و جذب هیئت علمی و برگزار شدن کلاسهای پیام نور در کل هفته به جای پنج*شنبه و جمعه کمتر درسی به صورت غیر حضوری ارائه می*شود. و تنها بعضی از دروس عمومی و خیلی به ندرت دروس اختصاصی به صورت غیر حضوری برگزار می*شود. به دروسی که به صورت غیرحضوری ارائه می*شود دروس خودخوان گفته می*شود و اغلب کتابهای کمک آموزشی و سی دی برای کمک به دانشجو در این دروس استفاده می*شود.

نیمه حضوری
بیشتر دروس دانشگاه پیام نور به صورت نیمه حضوری برگزار می*شود. به این صورت که کلاس برای این دروس تشکیل می*شود ولی در مقایسه با سایر دانشگاه*ها ساعات برگزاری کلاسها کمتر است و این در حالی است که حجم کتابهای منبع دانشگاه پیام نور بسیار زیاد می*باشد. هر دانشجویی حق شرکت در امتحان میان ترم که توسط استاد برگزار می*شود و ۶ نمره از ۲۰ نمره پایانی را به خود اختصاص می*دهد را داراست. و در صورت شرکت نکردن در کلاسها دانشجو حق استفاده از نمره میان ترم را ندارد و نمره امتحان پایانی او که از ۱۴ می*باشد ضربدر ۱۰/۷ می*شود.

کلاسهای حضوری
تمام دروس عملی دانشگاه پیام نور و دروسی که بدون منبع هستند و سوالات امتحان پایانی آن دروس توسط استاد در هر مرکز طراحی می*شود دارای کلاسهای حضوری و اجباری می*باشند.
دانشجویان
دانشجوهای دانشگاه پیام نور به دو دسته رسمی و فراگیر تقسیم می*شوند. چیزی که مهم است خیلی*ها دانشگاه پیام نور را دانشجو محور می*دانند. چون این دانشجویان هستند که با سعی و تلاش زیاد منابع بسیار کاملی را می*خوانند و با پشت سر گذاشتن امتحانات بسیار سختی مدرک دانشگاهی می*گیرند. در حقیقت دانشگاه پیام نور دانشگاهی است که ورود به آن بسیار آسان و مدرک گرفتن از آن بسیار سخت است. migna.ir طبق آمارهای منتشر شده از سوی دانشگاه و مراکز رسمی حدود ۳۰ درصد دانشجویانی که وارد این دانشگاه می*شوند پس از ۲ ترم به دلیل حجم سنگین مطالب و امتحانات واقعا دشوار دانشگاه انصراف داده و وارد دانشگاههای دیگر می*شوند.

گاهی کیفیت پایین کتاب*های تالیف شده یا نحوه*ی نگارش غلط و عدم ویراستاری صحیح با وجود سطح بالا بودن منابع درسی باعث آزار دانشجو می*شود و دانشجو مجبور می*شود بارها و بارها برای فهم یک مطلب بد نوشته شده، از استاد و کتاب کمک درسی و دوستان کمک بگیرد که این باعث هدر رفتن وقت برای یادگیری مطالب می*شود.

دانشجویان رسمی

دانشجویان رسمی دانشگاه پیام نور با کنکور رسمی سازمان سنجش کشور در این دانشگاه پذیرفته شده*اند.


دانشجویان فراگیر

داوطلبان ابتدا در یکی از مراکز دانشگاه پیام نور به عنوان دانشپذیر (نه دانشجو) ثبت نام می*کنند. و دروس ترم اول رشته مورد نظر به انها ارائه می*شود در صورت قبولی ترم بعد به عنوان دانشجوی فراگیر در دانشگاه تحصیل می*کنند و همچنین در صورت گذراندن دروس نیازی به امتحان مجدد ندارند. در ضمن شهریه ثابت دانشجویان فراگیر کمی بیشتر از دانشجویان رسمی می باشد. همچنین عنوان فراگیر از مدارک دانشگاه پیام نور حذف شده است.

دانشکده*ها

یکی از ارکان توسعه علمی کشور، گسترش آموزش است که رشد اجتماعی و شکوفایی استعدادها را به همراه دارد و زمینه ساز خلاقیتهای انسانی است.

آموزشهای متعارف و جاری، به تنهایی برای برقراری این رکن مهم، کافی نیست. توجه به روشهای جدید آموزشی و اجرای برنامه هایی ازقبیل آموزش نیمه حضوری، آموزش باز و از راه دور و آموزش مجازی برای دستیابی به هدفهای توسعه، بسیار ضروری است.

آموزش نیمه حضوری نظامی آموزشی است که، با به رهگیری از فناوری آموزشی، استفاده از کتابهای درسی خودآموز و دانشجو محوری دریادگیری، ضرورت حضور دانشجو را درکلاسهای درسی کاهش میدهد. و درواقع، در این نوع آموزش، عملاً میتوان کلاسهای تدریس را به کلاسهای مرور درس و رفع اشکال گروهی تبدیل کرد.

مزایای این نظام آموزشی عبارت است از دانشجو محوری، امکان مطالعه مستقل، پوشش فراگیر، ارائه دروس در وقت کمتر از لحاظ حضور ضروری دانشجو و درنتیجه کاهش هزینه ها و وابستگی کمتر به الزامات آموزشی نسبت به روشهای مرسوم، و درعینحال اثربخشی آموزش.

مهمترین هدف و معنای آموزش باز، کاهش موانع زمانی و مکانی و محدودیتهای مربوط به برخی مقررات نظام آموزشی متعارف است. به گونهای که زمینه های ارائه آموزش عالی به افرادی فراهم آید که به علت دوری یا دسترسی نداشتن به مراکز آموزشی و محدودیتهای زمانی و شغلی و اقلیمی برای بهره مندی از آموزش متعارف، امکان کمتری دارند.

آموزش نیمه حضوری عبارت است از سازمانده به فرآیند یاددهی- یادگیری، به گونهای که هر مرکز آموزشی درانتخاب و کاربرد راه کارهایی برای استفاده از یک یا چند نوع مواد آموزشی، رسانه ها و سایر وسایل ارتباط جمعی توانا باشد.


در این نوع آموزش، به رهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) فرآیند یادگیری را با مشارکت خود یادگیرندگان، تسهیل میکند.

دانشگاه پیام نور بزرگترین شبکه آموزش عالی دولتی درکشور است که درمیان دانشگاه های باز دنیا رتبه ششم و درآسیا رتبه دوم را دارد.



آموزش باز

این اصطلاح بیشتر نوعی نگرش به نظام آموزشی است که مطابق نیازهای یادگیرنده طراحی میشود و سعی میکند موانع را از سر راه آموزش یادگیری بردارد. هم نظام آموزش از راه دور و هم نظام سنتی و مرسوم میتواند براساس این تعریف باز یا بسته باشد.

1- جدایی یاددهنده و یادگیرنده (معلم و شاگرد) از یکدیگر، هم ازنظر مکانی و هم ازنظر زمانی

2- ارائه آموزش به وسیله سازمان نه معلم

3- استفاده از فناوری در آموزش، با به کارگیری ابزارهای ارتباطی جدید برای آموزش

4- تأمین ارتباط دوسویه میان سازمان یاد دهنده (معلم) و یادگیرنده

5- ارائه و تشکیل کلاسهای رفعاشکال فردی و گروهی و ممنوعیت تشکیل کلاسهای آموزشی صرفاً حضوری

6- مشارکت معلم درشکل صنعتی شده فرآیند یادگیری- یاددهی به عنوان عامل اصلی

7- فردی و خصوصی یادگیری (در این نظام یادگیرنده، تعیین کننده زمان و مکان یادگیری متناسب با استعدادها و علایق و به طورکلی تواناییها و ویژگیهای فردی خود باشد).


آموزش از راه دور، نظام آموزش نوینی برای سازماندادن به فرآیند یادگیری- یاددهی است که یک مرکز آموزشی را، به منظور انتخاب و کاربرد راه کارهایی برای استفاده از یک نوع مواد آموزشی، رسانه ها و سایر وسایل ارتباط جمعی، یاری میدهد. همچنین با به کارگیری این نوع آموزش و با بهرهمندی از فناوریهای جدید در ارائه خدمات آموزشی از راه دور، فرآیند یادگیری با مشارکت خود یادگیرندگان آسانتر میشود.
چشم انداز دانشگاه

بیانیه چشمانداز درافق 1404 هجری شمسی:

با اتکاء به قدرت لایزالالهی، درراستای تحقق آرمان دسترسی به آموزشی عالی برای همه، در همه جا و در همه وقت با تلاش و کوشش همه ذینفعان و برنامه ریزی دقیق و شفاف دانشگاه پیام نور درافق چشمانداز، دانشگاهی است اسلامی، پیشرو، بالنده، جذاب درحد شاخصترین دانشگاه باز در دنیای اسلام با جایگاه اول علمی و فناوری درسطح دانشگاههای باز منطقه آسیای جنوب غربی، درعین ممتاز و معتبربودن درسطح جهانی، جامع و فراگیر درگستره سرزمینی و فراسرزمینی و منطبق با استانداردهای جهانی و ملی درتولید و اشاعهی علم، آموزش و پژوهش و بهرهمندی از خدمات اساتید دانشگاههای معتبر داخلی و خارجی برای تربیت مؤثرترین دانشجویان درعرصه های موردنیاز خصوصاً تربیت دانش آموختگان برای توسعه و تعالی مناطق کمتر برخوردار کشور.

هدفهای مهم دانشگاه

● همگانی کردن آموزش عالی و ارتقاء سطح علمی و فرهنگی جامعه.

● تسهیل دسترسی برابر فرصتهای آموزش عالی همه وقت.

● کاستن از محدودیتها و فراهم آوردن امکان ادامه تحصیلات دانشگاهی برای علاقه مندان، به ویژه در مناطق محروم.

● فراهم آوردن زمینه استفاده از امکانات بالقوه، که درنظام آموزشی متعارف کمتر به کار گرفته میشود.

● تربیت بخشی از نیروهای متخصص موردنیاز جامعه.

● اهتمام به گسترش مرزهای دانش، به منظور دستیابی به نظریه های جدید علمی و تولید علم.

● مشارکت در حل معضلات اجتماعی

● فراهم آوردن امکان دسترسی ایرانیان مقیم خارج از کشور و فارسی زبانان و علاقه مندان به جمهوری اسلامی و به آموزش عالی در اقصینقاط عالم.



وظایف اصلی دانشگاه

● پذیرش و آموزش دانشجو درکلیه مقاطع تحصیلی (دکتری، کارشناسی ارشد، کارشناسی و کاردانی)

● ایجاد زمینه برای ادامه تحصیل افرادی که در نظام آموزشی متعارف به سادگی امکانپذیر نیست

● ایجاد و به کارگیری نظام آموزش نیمه حضوری مجازی و آموزش از راه دور رادیو و تلویزیونی

● ایجاد زمینه مساعد برای ارتقاء دائمی و به هنگام کردن سطح دانش نیروهای کارآمد جامعه

● ایجاد زمینه های مناسب برای دستیابی به دانشهای جدید و تولید علم

● گسترش سطح دسترسی به آموزش عالی در اقصینقاط جهان، به خصوص برای ایرانیان و فارسي زبانان علاقه مند به جمهوری اسلامی

● همکاری در ایجاد زمینه های مناسب برای مشارکت همگانی در توسعه فرهنگی جامعه و گسترش کمی و کیفی آموزش عالی



برنامه های آتی دانشگاه

● پذیرش دانشجو دانشگاه مجازی به زبان فارسی

● راه اندازی پیام نور رادیو و تلویزیونی و توسعه آموزش عالی

● توسعه همکاریهای بین دانشگاهها و تربیت دانشجوی تحصیلات تکمیلی

● پذیرش دانشجو بدون کنکور در واحدهای برون مرزی، مناطق آزاد تجاری

● ایجاد شعبات دانشگاه در خارج از کشور با همکاری دانشگاههای خارجی



برنامه های ارتقاء کیفی دانشگاه

● توسعه و گسترش و ارتقاء دوره های تحصیلات تکمیلی

● بازبینی کتب و تحول محتوایی کتب درراستای برنامه ریزی درسی رشته ها و گرایشهای تحصیلی درمقطع کارشناسی دانشگاه

● جذب کادر علمی تمام وقت و غیرتمام وقت و ارتقاء سطح تحصیلات و مرتبه دانشگاهی آنان

● اصلاح نظام مدیریت در دانشگاه پیام نور

● هویت بخشی به دانشجویان و اعضای خانوار پیامنور و اعتلای نام دانشگاه پیامنور در جامعه علمی و فرهنگی کشور

● تلاش برای ایجاد فضایی معنویتر برای دانشگاهها و تحولات بلندمدت معرفتی- فرهنگی دانشگاه ازطریق تحول محتوایی در رشته های علوم اجتماعی و انسانی

● معیارسازی آزمونهای ورودی و امتحانات دانشجویان دانشگاه و کاهش عوارض اجرای آزمونهای غیرمعیار



برنامه های توسعه کمی دانشگاه

● استفاده از ظرفیتهای آموزش عالی قابل استفاده و اشباع نشده بخش دولتی، اعم از مراکز آموزشی وابسته به دستگاه های اجرایی و دانشگاههای دولتی و بخش خصوصی قابل دسترسی، برای توسعه برنامه های دانشگاه پیامنور

● توسعه ظرفیت آموزش الکترونیکی و تکمیل دانشتان درمقام مکمل نظام آموزش نیمه حضوری دانشگاه پیام نور و برپایی دانشگاه مجازی پیام نور

● استفاده از قابلیتهای رادیو و تلویزیون و ماهواره برای آموزش رشته های عمومی دانشگاه

● ایجاد گسترش رشته های جدید علمی درکشور

● توسعه دوره های رشد و تربیت مدیران موردنیاز کشور

● گسترش مراکز بین المللی و مرزهای پیام نور در مناطق آزاد، مناطق مرزی و شعبات خارج از کشور

● ایجاد دوره ها و مقاطع تحصیلی ویژه برای سایر دانشگاههای دنیا درحوزه های زبان و ادبیات فارسی، فلسفه و الهیات

● سازماندهی برای ایجاد دانشگاههای نیمه حضوری استانی

● برنامه ریزی درسی درمقطع کارشناسی، برمبنای الگوی چندبخشی پودمانی، به منظور اجرای اقتصادی برنامه ها و تسهیل همگانی آموزش عالی دراقصینقاط کشور.

● تأمین منابع مالی موردنیاز برای طرحهای توسعه ای، امور جاری دانشگاه و مدیریت مالی برآن.



چشم انداز دانشگاه

بيانيه چشم انداز در افق 1404 هجري شمسي:

با اتكال به قدرت لايزال الهي در راستاي تحقق آرمان ٌ دسترسي به آموزش عالي براي همه، در همه جا و در همه وقت ٌ با تلاش و كوشش همه ذينفعان و برنامه ريزي دقيق و شفاف دانشگاه پيام نور در افق چشم انداز، دانشگاهي است اسلامي، پيشرو، بالنده، جذاب در حد شاخص ترين دانشگاه باز در دنياي اسلام با جايگاه اول علمي و فناوري در سطح دانشگاه هاي باز منطقه آسياي جنوب غربي در عين ممتاز و معتبر بودن در سطح جهاني، جامع و فراگير در گستره سرزميني و فرا سرزميني و منطبق با استانداردهاي جهاني و ملي در توليد و اشاعه علم، آموزش و پژوهش و بهره مند از خدمات اساتيد دانشگاه هاي معتبر داخلي و خارجي براي تربيت مؤثرترين دانشجويان در عرصه هاي مورد نياز كشور خصوصاٌ تربيت دانش آموختگان براي توسعه و تعالي مناطق كمتر برخوردار كشور.

آموزش از راه دور، نظام آموزش نويني براي سازمان دادن به فرآيند يادگيري ـ ياددهي است كه يك مركز آموزشي را، به منظور انتخاب و كاربرد راه كارهايي براي استفاده از يك يا چند نوع مواد آموزشي، رسانه ها و ساير وسايل ارتباط جمعي، ياري ميدهد. همچنين با بكارگيري اين نوع آموزش و با بهره مندي از فناوري هاي جديد در ارائه خدمات آموزشي از راه دور، فرآيند يادگيري با مشاركت خود يادگيرندگان سهل تر مي شود.

ابر دانشگاه پيام نور بزرگترين شبكه آموزش عالي دولتي در كشور است كه در ميان دانشگاه هاي باز دنيا رتبه ششم و در آسيا رتبه دوم را دارد.


روساي دانشگاه از سال 67 تا كنون

رياست دانشگاه دوره رياست در دانشگاه

مير محمود ساعي 1367-1366

دكتر نصرت الله ضرغام 1368-1367

دكتر حسن ظهور 1374-1368

دكتر حسين صادقي شجاع 1376-1374

دكتر حسن ظهور 1384-1376

دكتر علي رضا علي احمدي 1387-1384

دكتر سيد محمد حسيني 1388-1387

دكتر حسن زياري 1388 تا كنون
سایت: www.pnu.ac.ir