SKY-SAT

خط دفاعی سه نفره با همه نکات مثبتش مورد پسند بسیاری از مربیان بزرگ نیست. هرچه باشد قرار دادن فقط سه مدافع به جای چهار مدافع ریسک بزرگی
AFP
سایت گل- سیستم «2-5-3» بیش از دو دهه از یادها رفته بود، حالا اما در فوتبال ایتالیا، کشوری که به گفته کارشناسان فوتبال «تاکتیکی*ترین» لیگ فوتبال جهان است، دوباره محبوب و پرطرفدار شده. سیستمی که برخلاف انتظار،موفق و تعیین کننده از کار درآمده و از عوامل اصلی قهرمانی یوونتوس در فصل پیش «سری آ» در ایتالیابود.بانوی پیر فوتبال ایتالیا به کمک همین چیدمانتوانست در یکی از تماشایی*ترین مسابقات مرحله گروهی لیگ قهرمانان امسال اروپا با سه گل چلسی، مدافع عنوان قهرمانی، را شکست دهد. این تیم در شش بازی از هشت بازی حساس آخر فصل گذشته هم به «خط دفاعی سه نفره» رو آورد تا بدون باخت به قهرمانی برسد. با این موفقیت، نه تنها حیثیت فوتبال شهر تورین که اعتبار سیستمِ قدیمیِ«2-5-3» همزنده شد.
یوونتوس در شرایطی «2-5-3 » را انتخاب کرد که فصل پیش بسیاری از تیمهای بزرگ و موفق اروپا مثل رئال مادرید در اسپانیا،منچسترسیتی در انگلستان،بوروسیادورتموند در آلمانومون پلیه در فرانسه با اتکا بر «1-3-2-4»قهرمان شدند. سیستمی که هنوز محبوب است و فصل گذشته بیش از 1339 بار توسط تیمهای مختلف در این پنج لیگ برتر فوتبال اروپا به کار گرفته شد. سیستم مشابه یعنی «-2-4-4» هم نزدیک به هفتصد بار در این مسابقات استفاده شد. از همین رو، ابتکار ایتالیایی*ها مخصوصاً یوونتوس برای استفاده دوباره از «2-5-3»اقدامی شجاعانه و با اهمیت به نظر می*رسد.
خط دفاعی آهنین «یووه» شامل بازیکنانی مثل «آندرا بارزایی، لئوناردو بونوچی و جورجو کیه*لینی» است. مدافعانی که شاید از بهترین مدافعان حال حاضر فوتبال دنیا نباشند، اما از فصل پیش تاکنونعملکردی فوق*العاده داشته*اند.با این که «یووه» نتوانسته در تک تک مسابقات امسال لیگ قهرمانان اروپامثل بازیهای داخل ایتالیا، بدرخشد، اما این خط دفاعی امتحان خود را بخوبی پس داده .
آرایش جدید یوونتوس برخلاف تصور معمول از فوتبال ایتالیا، آرایشیدفاعینیست. این شیوه بازی به هافبک*های خوش*تکنیک این تیم «آندره پیرلو،آرتور ویدال و کلودیومارکِزیو» امکان می*دهد به جای بازی فیزیکی و درگیرانه، بیشتربه فکر فراهم کردن موقعیتِ گل و خلاقیت در بازی*سازی باشند. این ابتکار فصل پیش نتیجه داد و کادرفنی یوونتوس را به استفاده بیشتر از آن تشویق کرد. آنها پیش از شروع بازی*های امسال،«سباستین جووینکو»،هافبک خوش*فکر و تکنیکی خود را که به پارما قرض داده بودند، به تورین برگردانند تا با اتکابر حرکات و پاس*های دقیق و غیرقابل پیش*بینی این بازیکن، در امور تهاجمی موفق*ترباشند.
اول ایتالیا، بعد بقیه اروپا

با رواج «سه- پنج- دو» در ایتالیا و نتیجه مطلوبی که یوونتوس گرفته، حالا بسیاری در اروپا به فکر پیاده کردن آن هستند.در انگلستان، روبرتو مانچینی، سرمربی منچسترسیتی،با الهام از موفقیت یوونتوس،بخش زیادی از تمرینات تیمش را به پیاده کردن این سیستم اختصاص داد و از شروع فصل تاکنون هم بارها از آن استفاده کرده.
دیوید پلات، دستیارروبرتو مانچینی، گفته این تیم در تمامی بازیهای تمرینی پیش*فصل از خط دفاعی«سه نفره» استفاده کرد. سیستمی که مدافعان وظایف و مسئولیت*های هجومی بیشتری دارند. دو مدافع وسطِ راست و چپ به جای این که در سیستم «چهار- چهار- دو» کنار هم در مرکز خط دفاعی بایستند، موقع بازیسازی جلو می*روند و در نواحی چپ و راست زمین خودی پشت هافبکها قرار می*گیرند و به آنها برای حفظ توپ و شروع حمله کمک می*کنند. با پیش*روی این دو مدافع، بالهای چپ و راست مجال بیشتری پیدا می*کنند پیش بروند و به تیم خودی اجازه می*دهند به بازی عرض و پهنای بیشتری بدهد. با این وضعیت، تیمهایی مثل منچسترسیتی که هافبکهایِ «پاسور»، «توپ*نگهدار» مثل داوید سیلوا و سمیر نصری دارند، اجازه پیدا می*کنند که بیش از پیش توپ را در اختیار داشته باشند و از تمام فضای زمین برای حمله بهره ببرند.
البته ایده «دفاع سه نفره» در بسیاری ازبازی*هایسال گذشته بارسلونا هم دیده شد. ظاهراً پپ گواردیولا پی بُرده بود حریفان شیوه مقابله باحملات بارسلونا را پیدا کرده*اندو دنبال راه حل می*گشت. گواردیولا سرانجام آرایش بارسا را به «3-3-1-3» تغییر داد.او تصمیم گرفت هنگام بازیسازی، به مدافعان کناری خود، اجازه عمل بیشتری دهد تا با جلو رفتن و اضافه شدن به هافبکها و مهاجمان تیم، سد دفاعی تیمهای مقابل را بشکنند.سیستمی که گواردیولا پیاده می*کرد بیشتر از آن که به «سه- پنج- دو» کلاسیک شبیه باشد به «سه- چهار- سه» بارسلونا در زمان یوهان کرویف، سرمربی هلندی این تیم شباهت داشت. شیوه*ای که موردنظر تیتو ویلانوا، سرمربی فعلی این باشگاه هم هست.
«2-5-3» در اوج، با بیلاردو و بکن*باوئر

خط دفاعی سه نفره اولین بار توسط کارلوس بیلاردو، سرمربی پیشین تیم ملی آرژانتین در اواخر دهه هشتاد میلادی استفاده شد. او جام جهانی 86 مکزیک را با «-2-4-4» شروع کرد، اما در میانه رقابتها، آن را به «2-5-3» تغییر داد.تغییرات بیلاردو در کنار نبوغ و درخشش خیره*کننده دیگو مارادونا، آرژانتین را قهرمان جهان کرد. در خط دفاعی سه نفره آرژانتین، خوزه لوئیس براون، مدافع آخر بود. در زمانی که آرژانتینی*ها توپ را در اختیار داشتند، جلو می*رفت و جای خالی مارادونا را پُر می*کرد. مارادونایی که تنها بازیکن آزاد تیم بود و به هر گوشه زمین حرکت می*کرد.چهار سالبعد، در جام جهانی 90 ایتالیا، این بار نوبت آلمان (غربی) بود که با اتکا بر همین چیدمان، قهرمان شود. فرانتس بکن باوئر، سرمربی وقت آلمان، این سیستم را با تغییرات اندکی تکمیل کرد و در فینال،تیم آرژانتین را شکست داد. در آن جام هر دو تیم حاضر در بازی فینال با همین سیستم بازی می*کردند.با این تفاوت که در تیم آلمان، یک مدافع آزاد (لیبرو) به نام کلاوس اوگن*تالر حضور داشت کهموقع دفاع، پشت دومدافع مرکزی قرار می*گرفت. اوگن*تالر نسبت به مدافعان دیگر، حرکات پا به توپ و قدرت بازیسازی بهتری داشت. در زمانی که آلمان توپ را در اختیار داشت،جلو می*آمد و در کارهای هجومی شرکت می*کرد.این کاری بود که خود فرانتس بکن باوئر در دورانی که بازی می*کرد، بخوبی آن را انجام می*داد. اما با وجود این موفقیت*ها،«سه- پنج- دو» بعد از جام جهانینود، به آرامی از دور خارج شد.دلیل اصلی، علاقه روزافزون تیم*ها به «تک*مهاجم» بود. در زمان دفاع،سه مدافع میانی در سیستم 2-5-3، در مرکز خط دفاعی جمع می*شدند تا مقابل یک مهاجم حریف قرار بگیرند و این به نظر مربیان غیرضروری بود. بنابراین مربیان از سه مدافع وسط خود یکی کم کردند و با گماردن دو مدافع کناری، آن را به دفاع خطی چهار نفره تغییر دادند. این چنین بود که خط دفاعی سه نفره و «2-5-3» به آهستگی فراموش شد.
شروع رنسانس «2-5-3» در ایتالیا

«سه- پنج- دو» در اواخر دهه نود میلادی و ابتدای 2000 ازمُد افتاده به نظر می*رسید، ولی هنوز گاهی به کار گرفته می*شد. فابیو کاپلو، مربی خوش*فکر ایتالیایی، در باشگاه «آ.اِس. رم» درفصل 2001 کالچو در چند مسابقه از آن استفاده کرد تا دوباره بعد از سالها، توجه*ها به خط دفاعی سه نفره جلب شود. چهار سال بعد، والری گازایف با اتکا بر همین سیستم با تیم«زسکا مسکو» قهرمان جام یوفا شد تا «سه- پنج- دو» اعتبار گذشته*اش را تاحدی بازیابد. اما اخیراً پیش از این که یونتووس به این سیستم علاقمند شود، چندین تیم ایتالیایی تمایل جدی خود را به خط دفاعی سه نفره نشان داده بودند. در کالچو که تاکتیک و شیوه بازی تیمها مرتب در حال تغییراست، «ناپولی» با مربیگری والتر ماتزاری و نیز «اودینسه» با هدایت فرانچسکو گوئیدولین، در خیلی از مسابقات با «سه- پنج- دو» یا سیستمی مُشتقِ از آن به میدان می*رفتند. آنها برخلاف فضای حاکم بر فوتبال اروپا، متوجه شدند «چهار- چهار- دو» یا «چهار- سه- یک- دو»، مشکلات زیادی در کناره*های زمین دارد و با توجه به متمرکز بودن هافبک*ها در میانه زمین، نمی*توان برای حمله بخوبی از کناره*های زمین بهره بُرد و حریف را تحت فشار گذاشت. در نتیجه دوباره به فکر «سه- پنج- دو» افتادند و البته در آن تغییراتی دادند. به این ترتیب که بازیکنان کناری با دوندگی بسیار و حرکات مرتب به جلو و عقب زمین، حریف را تحت فشار می*گذاشتند.با این اوصاف، ناپولی، اودینسه و یوونتوس با استفاده از سه بازیکن در خط دفاعی و «پرسینگ ازجلو» و «پس*گرفتن توپ»در زمین حریف، پیشگامان این سیستم در فوتبال ایتالیا و اروپا شدند. موفقیت*هایی که به چزاره پراندلی، سرمربی تیم ملی ایتالیا، هم جسارت داد تا با توجه به حضور هشت بازیکن یووه در تیم ملی، از «سه- پنج- دو» یا چیدمانی برگرفته از آن در بازیهای یورو 2012 بازی کند و با کسب نتایج درخشان تا فینال جام هم پیش رود.
«2-5-3» جدید و بازیکنانی به نام «چترباز»

«سه- پنج- دو» مثل همه سیستم*های دیگر، عاری از نقاط ضعفنیست. یکی از نکات منفی آن در مسابقه برگشت ناپولی برابر چلسی در فصل گذشته لیگ قهرمانان فوتبال اروپا مشخص شد.روبرتو دی*متئو، سرمربی چلسی، دو بازیکن سریع و خوش*تکنیک خود به نامهای رامیرز و استاریج را در کناره*ها، مستقر کرد. بعد با کمک«پرسینگ در یک سوم دفاعی حریف»،خط دفاعی سه نفره ناپولی را بارها مجبور به اشتباه کرد. مدافعان ناپولی برای این که سد راه چلسی از لبِ خط شوند، متمایل به چپ و راست می*شدند. در نتیجه این خط انسجام همیشگی*اش را از دست داد و در قلب آن فضای خالی به وجود آمد. هافبک*های نفوذی چلسی هم از این حفره*ها بهره بردند و ضربه کاری را به حریف زدند.
اما برای رفع این مشکل، مربیان بی*کار نبوده*اند. تغییرات آنها در «سه- پنج- دو» موجب پدید آمدن یک پُست تازه در فوتبال شده: بازیکنی معروف به «چترباز» که در زمان دفاع از خط میانی به مرکز خط دفاعی می*رود و فضای خالی پشت سر مدافعان را پوشش می*دهد. یکی از مشهورترین بازیکنان «چترباز» امروز فوتبال دنیا، دنیل دِروسی، هافبک دفاعی آ.اِس.رم و تیم ملی ایتالیا است.کسی که فصل گدشته بارها این نقش را برای آ.اِس. رم و تیم ملی ایتالیا در یورو 2012 ایفا کرد و عملکرد قابل قبولی هم داشت.
رینوس میشل افسانه*ای، مخالف همیشگی

خط دفاعی سه نفره با همه نکات مثبتش مورد پسند بسیاری از مربیان بزرگ نیست. هرچه باشد قرار دادن فقط سه مدافع به جای چهار مدافع ریسک بزرگی است و ضریب اطمینان زیادی به خط دفاعی نمی*دهد.رینوس میشل فقید، سرمربی پیشین تیم ملی هلند و بارسلونا، از مخالفان همیشگی این سیستم بود. او همیشه از دفاع چهار نفره استفاده می*کرد. معتقد بود «دفاعِ سه نفره» روشی تماشایی، اما بشدت خطرناکوشکننده است. رینوس میشل که از بزرگ*ترین مربیان تاریخ فوتبال اروپا به شمار می*رود، اعتفاد داشت موفقیت این سیستم، به توانایی فردی و هوش بازیکنان مخصوصاً مدافعانارتباطمستقیم دارد. با وجود این، یوهان کرویف بعدها«3-4-3» را در بارسلونا پیاده کرد. تیمی که موفقیتش بیشتر نشأت گرفته از هماهنگی تیمی و حضور بازیکنان باهوش بود، نه فقط صرفاً به کارگیری سیستم دفاعی سه نفره.است